Metoda Krakowska® jest systemową terapią funkcji poznawczych dzieci z różnymi zaburzeniami rozwojowymi i genetycznymi. Powstała dzięki wieloletnim doświadczeniom terapeutycznym oraz badawczym zespołu związanego z Katedrą Logopedii w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie oraz Zespołu Diagnozy i Terapii Języka (obecnie Zespołu Wczesnego Wspomagania w Ośrodku dla Dzieci Niesłyszących).

Podstawowym założeniem metody jest stymulacja rozwoju intelektualnego dziecka. Budowanie systemu językowego (czasem jedynie w formie komunikacyjnej) umożliwia nie tylko komunikację, opisywanie i wyjaśnianie świata, ale także budowanie własnej tożsamości.
Nie chodzi tylko o naukę mowy, czy naukę czytania, ale o osiąganie kolejnych etapów w rozwoju wszystkich funkcji poznawczych.

We wszystkich sytuacjach zaburzeń komunikacji językowej od wad wymowy do alalii i afazji dziecięcej (braku rozwoju mowy) Słowo napisane było inspiracją do jego wypowiedzenia. Pierwsze słowa wielu dzieci były pierwotnie odczytywane, by mogły być w przyszłości samodzielnie użyte w komunikacji. Dla terapeutów najważniejszy jest fakt, że przed narodzeniem mózg jest już ukształtowany w takim stopniu, że rolę decydującą o tym, w jaki sposób neurony będą się różnicować, tworzyć sieć dendrytów, formować połączenia synaptyczne zaczynają pełnić czynniki środowiskowe. Większość zmian, zachodzących w mózgu dziecka aż do wieku dojrzewania, determinowana jest przez jego osobiste doświadczenia, a nie przez jego geny. Prowadzona stymulacja opiera się na mechanizmach neuroplastyczności mózgu czyli zmianie reprezentacji korowych w wyniku organizowanych podczas terapii doświadczeń.

Terapia neurobiologiczna prowadzona przez naszych terapeutów szkoły krakowskiej stymuluje wszystkie funkcje poznawcze, naśladując etapy ich kształtowania się obserwowane u dzieci bez trudności rozwojowych.

Przez naszych terapeutów pracujących Metodą Krakowską® stosowana jest:

1. Terapia słuchowa – program Słucham i uczę się mówić, oparty na badaniach nieuobrazowania mózgu.
2.  Stymulacja naśladowania mowy ze wsparciem Gestów Artykulacyjnych (GA). W sytuacji braku naśladownictwa stosowane jest Manualne Torowanie Głosek (MTG – układanie narządów artykulacyjnych czyli manualne torowanie ruchu, jak w innych metodach manualnych).
3. Terapia funkcji wzrokowych (między innymi: koncentrowanie wzroku na twarzach, obrazkach, identyfikowanie obrazków, analiza synteza wzrokowa na materiale tematycznym-konkretnym i atematycznym-symbolicznym).
4. Symultaniczno-Sekwencyjna Nauka Czytania® i kształtowanie systemu językowego poprzez programowanie.
5. Budowanie kompetencji komunikacyjnej i językowej poprzez prowadzenie Dziennika wydarzeń.
6. Diagnoza dominacji stronnej umożliwiająca wybór dominującej ręki.
7. Stymulacja zabawy (od naśladowania elementów zabawy tematycznej do rozbudowanych sekwencji z użyciem języka w dialogach).
8. Stymulacja lewej półkuli mózgu (naśladowanie, kontynuowanie, uzupełnianie sekwencji i szeregów, wskazywanie relacji, naśladowanie symbolicznych, linearnych, sekwencyjnych wzorów z klocków).
9. Terapia zachowań społecznych (stosowanie się do reguł, nawiązywanie kontaktu z dorosłymi, starszymi dziećmi i rówieśnikami.
10. Stymulacja funkcji motorycznych (manualnych, planowania ruchu i motoryki dużej).
11. Stymulacja przetwarzania bodźców smakowych, zapachowych i dotykowych (poznawanie smaków, zapachów i wrażeń dotykowych poprzez język).
12. Stymulacja pamięci (ćwiczenia pamięci symultanicznej i sekwencyjnej na materiale konkretnym i symbolicznym),
13. Ćwiczenia kategoryzacji (od kategorii prymarnych do językowo wyrażonych)
14. Ćwiczenia myślenia sytuacyjnego i przyczynowo-skutkowego.
15. Ćwiczenia myślenia przez analogię.

Kinezjologia Edukacyjna Dennisona

Kinezjologia Edukacyjna, zwana też Gimnastyką Mózgu, jest metodą wspomagającą naturalny rozwój psychofizyczny dziecka. To ćwiczenia relaksacyjne i energetyzujące służące integracji półkul mózgowych w celu efektywniejszego działania. Jej twórcą jest Paul Dennison , który wykorzystał ruch jako podstawę do uczenia się i funkcjonowania na optymalnym poziomie.

Metoda ta jest prosta, sprzyja harmonijnemu rozwojowi, a stosowana cierpliwie i wytrwale, pomaga przezwyciężyć rozmaite trudności dziecka.

Dennison uważa, że wiele problemów z intelektualnym i emocjonalnym funkcjonowaniem człowieka wynika ze złego współdziałania obu półkul mózgowych i z braku równowagi między nimi. Mózg nie jest bowiem narządem symetrycznym - każda z półkul ma nieco inne zadania.

• Lewa półkula jest odpowiedzialna za analizę szczegółów, wnioskowanie i operowanie mową.
• Prawa półkula pamięta znajome twarze i steruje naszym życiem emocjonalnym, a choć nie włada językiem, nadaje naszym przeżyciom wyraz mimiczny (u osób leworęcznych role obydwu półkul są zwykle odwrócone).

Dziecko, którego rozwój przebiega w sposób nieskrępowany, w naturalny sposób ćwiczy obie półkule. Dzięki ich harmonijnej współpracy z łatwością przyswaja sobie kolejne umiejętności i ma szansę na pełny rozwój swoich talentów. Brak równowagi między pracą obydwu półkul mózgowych prowadzi do rozmaitych zakłóceń.

Dennison odkrył wysoką korelację pomiędzy niemożnością wykonywania ruchów
naprzemiennych a tendencją do występowania trudności w uczeniu się. A wiadomo, że
największe trudności z ruchami naprzemiennymi mają dzieci niepełnosprawne.
Ćwiczenia proponowane dzieciom są bardzo proste i bezpieczne. Wykonywane w odpowiedni sposób pod okiem terapeuty prowadzą do lepszej współpracy obu półkul.
Wytrwała terapia przynosi efekty. Entuzjaści metody Dennisona twierdzą, że dzieciom, które wykonują te ćwiczenia, łatwiej mierzyć się z rzeczywistością. Stają się bardziej otwarte na świat, odporniejsze, łatwiej nawiązują kontakty z rówieśnikami.

Cele główne terapii to:

• aktywizacja mechanizmów naturalnego rozwoju;
• wykorzystanie naturalnych możliwości uczenia się (naturalnych koordynacji i nawyków);
• integracja funkcji półkul mózgowych;
• integracja funkcji poziomów rozwoju mózgu;
• rozwój ruchowy, emocjonalny i intelektualny.

Cele szczegółowe terapii to:

Dziecko:

• koncentruje się dłużej na powierzonym zadaniu;
• stara się wykonywać polecenia nauczyciela;
• wypowiada się w sposób bardziej komunikatywny;
• jest bardziej aktywne;
• potrafi się zrelaksować;
• zapamiętuje szybciej proste, krótkie wierszyki;
• lepiej radzi sobie ze stresem;
• rozwija swoją koordynację wzrokowo-ruchową, słuchowo-ruchową.
  Zasady

Realizacji celów służą następujące zasady:

• Zasada kształtowania pozytywnej atmosfery.
• Zasada dostosowania wymagań do potrzeb każdego dziecka.
• Zasada zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i akceptacji w grupie.
• Zasada życzliwej pomocy.
• Zasada akceptacji.
• Zasada aktywności.
• Zasada korekcji zaburzeń.
• Zasada indywidualizacji.
• Zasada wiązania teorii z praktyką.

Realizacja metody w praktyce:

Ćwiczenia Dennisona powinny stanowić wstęp do głównego zajęcia, ponieważ dziecko staje się wtedy bardziej podatne na działania edukacyjne i terapeutyczne.

Pierwszy etap przygotowawczy tej metody to:

• Picie wody,
• Punkty na myślenie,
• Ruchy naprzemienne,
• Pozycja Cook’a (Dennisona)

Ten etap pobudza i dotlenia mózg, integruje działanie obu półkul mózgowych, łączy emocje z myśleniem racjonalnym. Woda odgrywa podstawową rolę jako substancja warunkująca i wspomagająca proces uczenia się i myślenia. Jako uniwersalny rozpuszczalnik jest konieczna do transmisji elektrycznych w układzie nerwowym i utrzymania w naszym ciele właściwego potencjału elektrycznego.

Kolejne ćwiczenia mózgu działają na rozwój poszczególnych umiejętności i tak:

• Ruchy naprzemienne – usprawniają wykonywanie zajęć domowych, uczenie się, koordynację ciała na zajęciach sportowych.
• Leniwe ósemki – ćwiczenie to poprawia płynność czytania ze zrozumieniem, zapamiętywania, słuchania i myślenia jednocześnie oraz koordynację ręka-oko i oko-ręka.
• Rysowanie oburącz – poprawia pisanie i rysowanie, powoduje rozwój twórczego myślenia, zdolności plastycznych, pomaga w dostrzeganiu kierunków, poprawia koordynację ręka –oko.
• Alfabetyczne ósemki – ćwiczenie to poprawia samą technikę pisania, literowania, ortografię, rysowanie oraz koordynację wzrokowo-ruchową, doskonali pisemną komunikację.
• Słoń – pomaga lepiej słuchać, aktywuje zmysł równowagi. Rozwija umiejętność matematyczne i jasność wypowiadania się.
• Krążenie szyją – pomaga w utrzymaniu równowagi osobistej w samolocie, samochodzie; ułatwia pracę przy komputerze, uczenie się matematyki, wzmacnia siłę głosu.
• Kołyska – ułatwia uczenie się i wypowiadanie; poprawia sprawność potrzebną do gier i zajęć sportowych, ułatwia głośne czytanie.
• Oddychanie przeponowe – ćwiczenie to zwiększa pojemność płuc, poprawia dotlenienie organizmu. Wpływa korzystnie na głos, stabilność, ekspresję wypowiedzi oraz prawidłowe formułowanie odpowiedzi.
• Energetyzator- wyzwala myślenie twórcze, odpręża, poprawia słyszenie.
• Punkty ziemi – ćwiczenie to poprawia akomodację wzroku, koncentrację wzroku na przedmiotach, ułatwia odwzorowywanie i uczenie się.
• Punkty przestrzeni – ćwiczenie to odświeża umysł, pomaga rozluźnić się i uspokoić przed sytuacjami powodującymi stres. Poprawia umiejętności potrzebne do gier i zajęć sportowych.
• Punkty równowagi – dotykanie tych punktów ułatwia podejmowanie decyzji, koncentrację, myślenie kojarzeniowe, wyostrza zmysły. Poprawia umiejętność uczenia się, samopoczucie, poczucie równowagi w samolocie oraz umiejętności do gier i zajęć.
• Energetyczne ziewanie – odpręża mózg, relaksuje narząd wzroku i poprawia wzrok; poprawia równowagę i wzmacnia głos.
• Kapturek myśliciela – ćwiczenie wyostrza słuch, ułatwia jasne wypowiadanie się, poprawia pamięć.
• Sowa - ćwiczenie to poprawia koncentrację, umiejętności matematyczne.
• Aktywna ręka – wzmacnia koncentrację, poprawia charakter pisma, ułatwia rysowanie.
• Zginanie stopy – zmniejsza kłopoty językowe, poprawia pamięć, koncentrację, ułatwia rozumienie i relacjonowanie.
• Pompowanie piętą – poprawia koncentrację, umiejętności matematyczne, wymowę, twórcze rysowanie i formułowanie odpowiedzi.
• Luźne skłony – ułatwiają uczenie się.
• Wypady – ćwiczenie to ułatwia czytanie ze zrozumieniem, poprawia pamięć i samoakceptację.
• Punkty pozytywne – ćwiczenie to odpręża i uspokaja, odblokowuje pamięć, ogólnie ułatwia uczenie się, poprawia samopoczucie.

Ćwiczenia w/w dostosowuje się do celów zajęć i dobiera się adekwatnie do potrzeb konkretnego dziecka. Ćwiczenia te usprawniają nieprawidłowo rozwijające się funkcje, poprawiają kondycję, likwidują wzmożone napięcie, działają relaksacyjnie na organizm dziecka.

Przewidywane osiągnięcia

Działania Kinezjologii Edukacyjnej powodują dość szybkie i długotrwałe zmiany, poprzez rzeczywiste budowanie powiązań nerwowych w obrębie mózgu i ciała, dzięki czemu uczenie przebiega szybciej, efektywniej, a co ważniejsze - bezstresowo.

Efekty regularnie stosowanej Gimnastyki Mózgu to m.in.:

• poprawa koncentracji uwagi,
• poprawa koordynacji i sprawność widzenia, słuchania i myślenia,
• lepsza umiejętność relaksacji
• szybsza gotowość do wykonywania zadań,
• szybsze i efektywniejsze zapamiętywanie,
• poprawa koordynacji wzrokowo- ruchowej,
• poprawa oddychania,
• poprawa umiejętności wysławiania się, rozumienia poleceń,
• zwiększanie zdolności manualnych,
• uaktywnianie lewej półkuli mózgu, odpowiedzialnej za umiejętności,
• synchronizacja współpracy obu półkul mózgowych.

Założenia oraz oddziaływanie Metody Dobrego Startu

Metoda Dobrego Startu (MDS) została opracowana przez prof. Martę Bogdanowicz.

MDS jest przeznaczona dla dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym oraz dla dzieci starszych, których rozwój psychoruchowy przebiega wolniej lub nieharmonijnie.

Założeniem MDS jest jednoczesne rozwijanie funkcji wzrokowych, słuchowych, językowych, dotykowo-kinestetycznych (uczucie dotyku i ruchu) i motorycznych oraz ich współdziałanie, czyli integracji percepcyjno-motorycznej. Funkcje te leżą u podstaw złożonej czynności czytania i pisania. Celem metody jest także kształtowanie lateralizacji (ustalenie ręki dominującej) oraz orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.

Ćwiczenia MDS są wskazane dla dzieci przygotowujących się do nauki czytania i pisania, natomiast niezbędne w przypadku dzieci ryzyka dysleksji oraz osób o opóźnionym rozwoju psychoruchowym – niepełnosprawnych intelektualnie i fizycznie. Wyrównanie dysharmonii rozwojowych u dzieci z ryzykiem dysleksji zapobiega powstawaniu niepowodzeń szkolnych lub je minimalizuje.

Dlaczego stosowanie Metody Dobrego Startu jest przydatne w wychowaniu przedszkolnym?

Udział przedszkolaka w zajęciach prowadzonych MDS sprzyja jego optymalnemu rozwojowi. W wyniku systematycznych ćwiczeń doskonalą się funkcje wzrokowe, słuchowe, ruchowe oraz ich wzajemne współdziałanie czyli koordynacja. Poprzez ćwiczenia językowe dziecko wzbogaca słownictwo, uczy się prawidłowo formułować zdania, odpowiadać na pytania, dostrzegać związki między treścią obrazka a tym, co zostało wyrażone słownie. Metoda Dobrego Startu systematycznie rozwija orientację w schemacie własnego ciała i przestrzeni. Wielozmysłowe uczenie się, charakterystyczne dla MDS, bardzo dobrze odpowiada potrzebom dziecka w wieku przedszkolnym.

Metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne

Podstawowymi założeniami metody Weroniki Sherborne jest rozwój dziecka poprzez ruch:

• świadomość własnego ciała i usprawnianie ruchowe
• świadomość przestrzeni i działania w niej
• dzielenie przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązanie z nimi bliskiego kontaktu

Prowadzenie ćwiczeń tą metodą ma na celu stworzenie dziecku okazji do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia własnej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych. Dzięki temu dziecko zaczyna mieć zaufanie do siebie i zyskuje poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń uczestnik terapii poznaje przestrzeń, w której się znajduje, przestaje ona być dla niego groźna, czuje się bezpieczniej, staje się aktywny i przejawia większą inicjatywę.

Ćwiczenia odbywają się w parach lub w grupie, mogą w nich uczestniczyć rodzice (obecność rodzica lub terapeuty jest niezbędna, jeśli dziecko jest mniej sprawne ruchowo) lub rodzeństwo, co sprawia, że dziecko czuje się bezpiecznie i chętnie ćwiczy. Wiele ćwiczeń na zajęciach prowadzonych metodą Weroniki Sherborne stanowi dla dzieci dużą atrakcję i wesołą zabawę w grupie, stwarza możliwość do twórczego działania oraz pobudza spontaniczność i aktywność własna dziecka.

TERAPIA RĘKI

Dla kogo terapia ręki?

Dla dzieci, które:

• nie lubią rysować,
• mają kłopoty z cięciem, lepieniem, wiązaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików,
• kreślą niedokładne szlaczki, literki,
• nieprawidłowo trzymają ołówek, ściskają go za lekko, lub za mocno.

Na czym polega terapia ręki?

Nie są to zajęcia, na których tylko kreśli się szlaczki. Odbywają się m.in. na dużej sali do ćwiczeń ruchowych.
Pracując nad rączkami pamiętamy, że trudności z motoryką małą mają swoje podłoże w:

• złym przystosowaniu posturalnym,
• nieadekwatnym napięciu mięśniowym,
• osłabionych mechanizmach równoważnych,
• problemach z czuciem powierzchniowym,
• problemach z percepcją wzrokową,
• problemach z koordynacją wzrokowo-ruchową.

Pracując nad trudnościami manualnymi dziecka należy skupić się na funkcjonowaniu całego ciała, nie tylko dłoni czy ręki.

Przyczyny niskiej sprawności ręki:

Przyczyn niskiej sprawności ręki, a co za tym idzie, niechęci do rysowania może być wiele. Czasem należy zastanowić się czy:

• Czy dziecko jest ogólnie sprawne ruchowo? Na przykład czy jeździ na hulajnodze, rowerze, kopie i rzuca piłkę, stanie na jednej nodze itp.? Braki w tzw. dużej motoryce przekładają się na ruchy drobne ręki.
• Czy potrafi się samodzielnie ubrać (skarpetki!) , zapiąć guziki, połączyć ze sobą klocki?
• Czy dziecko prawidłowo siedzi, czy podczas rysowania ma podparcie nóg? Jeśli pomimo to często się zsuwa z krzesła, lub podpiera ręką, to całą swoją energię dziecko zużywa w utrzymaniu prawidłowej postawy, szybciej się męczy, rozprasza.
• Jak pracuje łopatka malucha? Brak prawidłowej aktywności łopatki pociąga za sobą nieprawidłowości w pracy ręki.
• Czy dziecko nie przejawia zaburzeń ze strony układu dotykowego? Może wtedy ściskać kredki za mocno lub za lekko.
• Czy nie ma problemów z zakresu percepcji wzrokowej? Prawidłowy wzrok, ale też prawidłowa kontrola wzrokowa wykonywanych czynności, umiejętność śledzenia wzrokiem są warunkiem dobrego rozwoju motoryki małej.
• Czy umie się skoncentrować choć chwilkę? Czy nie rozprasza go wszystko wokół?
• Czy rozwoju ruchowego nie utrudniają przetrwałe odruchy niemowlęce?

Jeśli podejrzewamy, że odpowiedź twierdząca na któryś z powyższych punktów dotyczy naszego dziecka, zatem warto skorzystać z pomocy specjalisty. Rozpoznanie przyczyny problemów grafomotorycznych dziecka i odpowiednio dobrane zabawy i ćwiczenia stanowią klucz do przełamania oporów naszego dziecka przed rysowaniem i pisaniem.

Terapia metodą Knillów

Metoda Knillów jest drogą do nawiązywania porozumienia z osobami, które wydają się być niezdolne do kontaktu lub niezainteresowane ludźmi. Pierwszym kanałem porozumienia może być dotyk.

Metoda Knillów wykorzystywana jest w naszej Poradni dla dzieci i (rzadziej) dla dorosłych z głębszą i głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Stosowana jest też jako metoda wspomagająca terapię dla osób ze spektrum autyzmu np. zajęciach WWR.

Zajęcia te uzupełniają podstawową terapię i pomagają dziecku nabywać:

• poczucia bezpieczeństwa,
• świadomości własnego ciała,
• wrażliwości na wzajemnie wysyłane sygnały,
• nawiązywać kontakt i komunikować się,
• podejmować aktywność.

Twórcy metody to małżeństwo Knillów

Twórca Metody to Christopher Knill, który przez wiele lat pracował z osobami z ciężkimi zaburzeniami w rozwoju ruchowym, poznawczym i społecznym. Programy terapeutyczne zwane Metodą Knillów stworzył wraz z żoną Marianną. Tworzeniu Programów Aktywności przyświecała idea, że każde dziecko może być aktywne i wykazywać się własną inicjatywą. Marianna i Christopher Knill pochodzą z Anglii, związani są z Norweskim Instytutem Edukacji. Metoda od lat 70-tych zyskała uznanie a terapeuci oraz rodzice zaczęli stosować ją w kolejnych krajach na świecie.

Kiedy dotyk i ruch służą do komunikacji?

Dotyk i ruch budują podstawy emocjonalnego rozwoju dziecka. Najbardziej wrażliwym kanałem, przez który odbieramy świat jest skóra, a wrażenia dotyku są najwcześniejszymi doświadczeniami, które odbiera noworodek. Poprzez kontakt fizyczny z opiekunem/terapeutą dziecko nabywa bazowe poczucie bezpieczeństwa, pewność siebie i otwartość na świat. Poprzez ruch kierujemy uwagą dziecka i pobudzamy jego zainteresowanie. Wedlug Knillów kluczowa w takich wczesnych relacjach jest responsywność opiekuna. Opiekuna można nazwać responsywnym, kiedy potrafi odczytać komunikat dziecka, zrozumieć i odpowiedzieć adekwatną reakcją np. dziecko na widok mamy wchodzącej do pokoju zwraca się w jej stronę i podnosi ręce nad głowę – mama odczytuje komunikat jako „podnieś mnie i przytul” – po czym reaguje pozytywnie i w adekwatny sposób, mówi np. „Chcesz na rączki? Chodź do mamy!”, podnosi i przytula.
Zdarza się, że małe dzieci nie wysyłają komunikatów w ogóle – są bierne lub wysyłają je w niezrozumiały sposób np. kiedy mama wchodzi do pokoju, dziecko tupie nogami i rzuca zabawką, żeby być podniesionym i przytulonym – mama nie może odczytać tego sygnału w adekwatny sposób i także reakcja będzie nieadekwatna np. „Nie wolno rzucać lalką!”. Dziecko czuję się niezrozumiane a rodzic zawiedziony. Kiedy trudno jest odczytywać komunikaty wysyłane przez dziecko, rodzic i dziecko mają trudność w komunikowaniu wzajemnej miłości i zainteresowania. Wynikiem tego jest odosobnienie dziecka, które może powodować stereotypowe zachowania, pasywność, a nawet agresję lub autoagresję. Dla takich rodzin pomocna może okazać się metoda Knillów.

Sesja kontaktu według Knilla

Metoda jest dostępna w 6 wersjach tzw. Programach Aktywności. Dla dzieci z zaburzeniami rozwoju specjaliści zazwyczaj wykorzystują program wprowadzający. Pojedyncze zajęcia nazywamy sesją kontaktu.

Programy Knillów – tzw. Programy Aktywności mają 6 wersji

• Program wprowadzający
• Program I – aktywności koncentrują się na ćwiczeniu górnej partii ciała
• Program II – aktywności koncentrują się na ćwiczeniu dolnych partii ciała
• Program III – wymaga większej sprawności i umiejętności koncentrowania uwagi niż pierwsze 3 programy
• Program IV – najbardziej zaawansowany, dużą rolę odgrywa własna inicjatywa dziecka np. taniec
• Program specjalny – przeznaczony dla dzieci ze znaczną niepełnosprawnością ruchową
  Każda sesja kontaktu polega na wykonywaniu wspólnie aktywności zgodnie z muzyką i instrukcjami odtwarzanymi z płyty CD, w bliskim kontakcie fizycznym. Przykładowo program wprowadzający zawiera: kołysanie, wymachiwanie rękoma, pocieranie dłoni, klaskanie, głaskanie głowy, głaskanie brzucha, relaksację. Sesja w zależności od programu trwa od ok. 8 do ok. 20 minut.

Sesji zawsze towarzyszy specjalnie skomponowana muzyka, która rozwija się zawsze w taki sam sposób:

1 Muzyka wprowadzająca – spokojna i relaksująca, jest zapowiedzią sesji – pozwala dziecku wyciszyć się i nastawić na wykonywanie wspólnie aktywności.

2 Muzyka bardziej rytmiczna – pozwala wyłapywać aktywność partnera, zachęca do aktywności i do odpowiadania na ruchy wykonywane przez opiekuna.

3 Muzyka bardziej intensywna – sprzyja odważniejszym, większym ruchom i bliższemu kontaktowi.

4 Muzyka lżejsza i melodyjna – zachęca do zabawowego kontaktu.

5 Muzyka ponownie spokojna – dziecko ma okazję wyciszyć się i przetworzyć pozytywne momenty w spokojnej atmosferze.

Według Knillów w kontakcie z osobami, które mają duże trudności w komunikowaniu się, szczególnie ważna jest świadomość własnego zachowania opiekuna:

Głos

Głos jest nie tylko narzędziem mowy, ale narzędziem do budowania kontaktu. Możemy zmieniać ton głosu, intonacje, szybkość mówienia, tembr głosu, stosować pauzy, mówić mniej lub więcej dla polepszenia kontaktu z drugą osobą.
Mimika twarzy
Poprzez dostosowanie własnej mimiki twarzy do możliwości dziecka – otwieramy drogę do koncentrowania na sobie uwagi dziecka i uczenia kontaktu wzrokowego. Niektóre dzieci wolą przesadne robienie min a inne lepiej uczą się, kiedy twarz opiekuna jest spokojna lub kiedy w ogóle nie patrzą na twarz. Jest to wynikiem różnic w odbieraniu świata przez zmysły np. nadwrażliwość wzrokowa powoduje, że patrzenie na twarz może być dla dziecka stresujące, a niedowrażliwość, że zwraca uwagę tylko na bardzo wyraźne zmiany mimiki.

Pozycja ciała i ruch

Zarówno pozycja opiekuna jak i dziecka wywołuje pewne nastawienie np.

• leżenie – najmniejsza aktywność,
• pozycja stojąca – nastawienie na aktywność,
• rytmiczne ruchy – uspokojenie,
• ruchy nagłe i nieprzewidywalne – pobudzenie.

Ręce
Ręce są źródłem komunikatów niewerbalnych. Podanie rąk w zależności od sposobu, może powodować poczucie bezpieczeństwa lub lęk i zmieszanie.

Terapia odruchów przetrwałych S. Goddard

Niewygaszone odruchy pierwotne ( wczesnoniemowlęce ) mogą ,w różnym stopniu, zaburzać prawidłowy rozwój dziecka

Jeżeli Twoje dziecko ma problemy w szkole, przedszkolu:

• nie potrafi się skoncentrować,
• jest podatne na bodźce rozpraszające,
• ma problem z nauką czytania, pisania
• wolno przepisuje z tablicy, gubiąc przy tym linijki tekstu
• pismo dziecka jest nieczytelne, nieprawidłowo trzyma długopis
• ma nieprawidłową pozycję siedzącą, często podpiera głowę przy biurku
• ma problem z równowagą i koordynacją
• ma chorobę lokomocyjną
• ma trudności z łapaniem piłki
• nie potrafi zapamiętać prostych instrukcji
• ma obniżoną sprawność fizyczną
• ma problem z odczytywaniem godzin z zegara
• ma opóźniony rozwój mowy i zaburzenia artykulacji
  Najprawdopodobniej ma przetrwałe, niezintegrowane odruchy pierwotne

Co to jest odruch?

Odruch jest to stereotypowa reakcja na bodziec. Odruchy pierwotne, z którymi rodzi się dziecko, powinny zostać wygaszone do pierwszego roku życia. W ich miejsce pojawiają się odruchy posturalne, które z kolei powinny zostać obecne do późnej starości.
Według definicji przyjętej przez INPP przedłużające się nagromadzenie odruchów pierwotnych powyżej pierwszego roku życia oraz brak lub występowanie niedojrzałych odruchów posturalnych powyżej wieku 3,5 lat określane jest jako opóźnienie neuromotoryczne. Występowanie lub brak odruchów pierwotnych i posturalnych podczas kluczowych etapów rozwoju stanowi wiarygodny wskaźnik dojrzałości ośrodkowego układu nerwowego

Program terapeutyczny opiera się na powtarzaniu naturalnych, prawidłowych wzorców ruchowych, jakie wykonuje dziecko w pierwszym roku życia. Ćwiczenia dobierane są indywidualnie do problemu dziecka ( program indywidualny), bądź dostosowane do grupy ( program szkolny) przez terapeutę. Obejmuje on od 2-4 ćwiczeń wykonywanych codziennie przez ok.10 minut. Ćwiczenia są modyfikowane przez terapeutę po ok. 4-6 tygodniach.

Program terapeutyczny trwa ok.10-12 miesięcy.

Program skierowany jest do dzieci

• z dysleksją
• z dysgrafią, dysortografią
• zaburzeniami koncentracji uwagi
• nadpobudliwością psychoruchową, ADHD
• zaburzeniami koordynacji i równowagi
• trudnościami z pisaniem i czytaniem
• obniżoną sprawnością percepcji wzrokowej i słuchowej ( duża rozpraszalność na bodźce słuchowe, wzrokowe)
• z opóźnionym rozwojem mowy
• zespołem Aspergera

Odruchy, które jeśli się nie zintegrują najbardziej wpływają na funkcjonowanie dziecka to :

• odruch Moro
• Toniczny Odruch Błędnikowy- TOB
• Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny- ATOS
• Symetryczny Toniczny Odruch Szyjny
• Odruch Galanta
• Odruch chwytny ręki

Odruchy te mogą jednak przetrwać, czasami w śladowej postaci, a czasami z pewnym natężeniem. Powodują wtedy opóźnienie pojawienia się następnych odruchów i niepełne ich funkcjonowanie.

ODRUCH MORO

prawidłowy występuje najsilniej w 3 – 4 miesiącu życia. W odpowiedzi na gwałtowny bodziec taki jak pociągnięcie pieluszki znajdującej się pod dzieckiem, nagły hałas w pobliżu dziecko wyrzuca symetrycznie ramiona jednocześnie wykonując wdech. Następnie występuje faza zamknięcia ramion z jednoczesnym wydechem. W wyniku tego odruchu uwalniane są hormony stresu, przyspieszone jest bicie serca dziecka i następuje wzrost ciśnienia krwi. Jeśli w ciągu codziennych czynności odruch Moro występuje zbyt często, oznacza to że powinniśmy wykonywać czynności pielęgnacyjne delikatniej i wolniej.
Odruch Moro powinien wygasnąć w 6 mcu życia dziecka. Jeśli pozostanie przetrwały to dziecko będzie cały czas w gotowości na nagły bodziec ze świata zewnętrznego. Takie dziecko nie będzie w stanie odrzucać nieistotnych bodźców ze świata zewnętrznego. W przyszłości dziecko takie może stać się bojaźliwe mieć problemy z nawiązaniem kontaktu lub być nadmiernie aktywne i pobudzone.

ODRUCH PALMARA

Odruchowe zaciśnięcie dłoni w czasie dotyki lub naciśnięcia dłoni dziecka. Od urodzenia przez większość czasu noworodki mają zaciśnięte dłonie, jednak z czasem powinno to ustępować i być coraz lżejsze. W 4- 6 miesiącu życia odruch dłoniowo- chwytny przekształca się w chwyt pestkowy. Niewygaszony odruch powoduje problemy koordynacji motoryki małej, nadwrażliwości dłoni oraz zaburzenia mowy.

ASYMETRYCZNY TONICZNY ODRUCH SZYJNY ( ATOS)

Zwrócona głowa dziecka na bok powoduje prostowanie kończyny górnej oraz dolnej po stronie twarzowej oraz zgięcie kończyn po stronie potylicznej. Odruch ten ułatwia kopanie, umożliwia rozwój odpowiedniego napięcia mięśniowego oraz odpowiada za stymulację układu przedsionkowego. W wieku 6 miesięcy powinien zostać wygaszony ponieważ uniemożliwia w dalszym rozwoju dziecka prawidłowe pełzanie oraz czworakowanie. Pełzanie oraz czworakowanie są bardzo istotnym etapem rozwoju ponieważ integrują układ przedsionkowy z pozostałymi zmysłami, rozwijają koordynację oko – ręka. Przetrwały ATOS powoduje problemy z poczuciem równowagi podczas nauki chodzenia dziecka. Kolejnym zaburzeniem jakie może wystąpić u takiego dziecka to brak możliwości przekraczania linii środkowej ciała. Dziecko będzie miało problemy z przekładaniem przedmiotów z ręki do ręki.

ODRUCH SZUKANIA

Obecny do 3 – 4 miesiąca życia. Dziecko dotykane w kącik ust odwraca głowę w tą stronę i wysuwa język w przygotowaniu do ssania. Przetrwały odruch szukania powoduje nadwrażliwość dotykową dziecka na dotyk, problemy z pobieraniem pokarmów stałych, nadmierne ślinienie oraz kontrolą mięśniową jamy ustnej.

ODRUCH GRZBIETOWY GALANTA

Jego wygaszenie następuje między 3 a 9 miesiącem życia. Dziecko w pozycji pronacyjnej jest drażnione po jednej i następnie po drugiej stronie kręgosłupa. Dziecko w momencie stymulacji powinno zginać biodra w stronę bodźca, jednakowo po dwóch stronach kręgosłupa. Odruch ten jest niezbędny w czasie porodu gdy dziecko przedostaje się przez kanał rodny. Przetrwały odruch grzbietowy Galanta występujący po jednej stronie powoduje zaburzenia w postawie ciała dziecka, może powodować zwiększone ryzyko występowania wad postawy, np. skoliozę.

TONICZNY ODRUCH BŁĘDNIKOWY (TOB)

Odruch ten w trakcie wyprostu głowy powoduje wyprost rąk i nóg, przy zgięciu głowy powoduje zgięcie kończyn. Wygaszanie tego odruchu zachodzi bardzo powoli aż do 3 roku życia. Umożliwia przejście z fazy pełnego zgięcia do pełnego wyprostu. Stymuluje w ten sposób równowagę oraz czucie głębokie. Przetrwały odruch błędnikowy może przyczynić się do powstania problemów przy pełzaniu oraz czworakowaniu. Występowanie szczątkowego odruchu tonicznego w późniejszy okresie może być przyczyną pleców okrągłych bądź też chodzenia na palcach.